miércoles, 21 de octubre de 2015

Entrevista a Claudio Rodríguez Fer

      Cuando investigamos el origen de nuestro instituto y la figura de Ánxel Fole rastreando la información en actas y hablando con profesorado conocedor de los inicios, descubrimos un tríptico sobre el escritor lucense que había sido realizado por Claudio Rodríguez Fer cuando ejerció aquí de profesor. Este hallazgo nos llevó a concertar una entrevista con él en su despacho de la Facultad de Humanidades de Lugo. Santiago, alumno de 1º de BAC, fue el responsable de preparar el encuentro. Esta experiencia caló muy hondo en vuestro compañero.

Falando de Fole con Claudio Rodríguez Fer

Santiago Argüeso Galván

      Todos sabemos que o noso centro leva por nome o dun escritor dos máis recoñecidos, pero por que? De onde xurdiu? Se alguén pode contestar a iso ese é Claudio Rodríguez Fer, catedrático pola USC, actualmente profesor de Literatura na Facultade de Humanidades de Lugo, e a persoa que mellor coñeceu e coñece a figura de Ánxel Fole Sánchez.  Foi o primeiro en publicar unha biografía do autor, e a el debémoslle tamén diversos estudos e ensaios. A pesar da súa axenda ateigada de compromisos, tivo a deferencia de recibirnos no seu despacho do Campus de Humanidades e compracernos con esta enquisa, que se converteu nun coloquio sobre Fole, por quen sente unha grandísima admiración: “Ánxel Fole foi o home ó que máis quixen despois do meu pai”. A súa mirada clara e penetrante contén un torrente de emocións que verte paseniño nos seus xestos e nas súas verbas.

   En “O meu cartafolio  de Fole” en Ánxel Fole. Vida e obra alude a que coñecía ao autor dende a infancia. Cóntenos como foi iso.

   A guerra civil truncara a vida de Fole, que tivo que vivir moi dificultosamente despois, así que durante os anos corenta dedicouse a dar clases particulares nun humilde faiado do barrio lucense de Caiñós, ás que asistiu de nova a que sería miña nai. Por ela foi, pois, por quen souben xa na miña infancia da existencia de Fole, a quen vía de vez en cando pola rúa Montero Ríos próxima á miña casa. Co tempo, converteríase nunha especie de avó literario para min e quizais no home que máis quixen despois do meu pai".

   O primeiro estudo e escolma sobre o autor, A Galicia misteriosa de Ánxel Fole, publicado en 1981 debémosllo a vostede.  No entanto, esa inquedanza súa polo escritor arranca xa dende a súa adolescencia cando estudaba Bacharelato no instituto Masculino de Lugo onde fixo un traballo sobre el. Cal foi o motivo?

   En efecto, cando o meu profesor de Literatura no Instituto entón Masculino de Lugo, Xesús Alonso Montero, actual director da Real Academia Galega, propuxo que cada alumno escollese un escritor galego para facer un traballo, eu elixín a Fole, a quen fun entrevistar coma ti agora a min e sobre quen fixen unha reportaxe.

   Pero, por que esa fascinación por Fole?
   Porque os seus libros Á lus do candil e Terra brava me parecían moi atractivos pola súa temática misteriosa e costumista, e tamén porque os artigos que escribía no xornal El Progreso sobre cultura galega, literatura española e historia contemporánea me resultaban moi interesantes.

   Tras esa publicación foron moitos os recoñecementos e homenaxes ao autor. Probablemente moita xente descoñeza que foi proposto para o Premio Nobel de Literatura en 1983 pola Asociación de Escritores en Lingua Galega.

   Pois si, malia que Fole sempre tomou esa proposta como unha esaxerada mostra de agarimo e non con fatua vaidade.

   En 1985  a Xunta de Galicia ponlle o nome do escritor ao noso instituto. Vostede impartiu clases nel. En que ano? Que circunstancias o levaron ao noso centro e que sentiu ao traballar nun lugar que levaba o nome dun escritor de especial significación para vostede?

   Eu comecei a dar clase no Instituto Ánxel Fole como catedrático de Literatura Española en 1986, aos trinta anos, e deixei de facelo cando me integrei na Universidade de Santiago de Compostela en 1990. Por suposto, estaba encantado de pertencer a un centro que levaba o nome do meu querido e admirado amigo, e esa foi unha das razóns de que o puxese en primeiro lugar entre os destinos solicitados no concurso de traslados do corpo de catedráticos de Instituto do que formaba

 En 1987 no noso centro descubriuse un placa de homenaxe, repartíronse dez mil trípticos sobre a súa figura  e promoveuse un mosaico que preside o noso patio. Vostede foi o impulsor de tal homenaxe. Cóntenos como se levou a cabo.

   Unha vez que cheguei ao Instituto Ánxel Fole decateime de que moito alumnado non sabía quen fora o escritor que daba nome ao centro, así que promovín a edición de trípticos para repartir entre o persoal docente e discente do Instituto, pero tamén entre a veciñanza da Piringalla e entre a cidadanía de Lugo en xeral. Así mesmo promovín que se fixese un mosaico mural no patio do centro, que sufragou a Consellería de Cultura e do que se encargou Xosé Vizoso, experimentado deseñador do Grupo Sargadelos que traballaba con Isaac Díaz Pardo.

   Probablemente moitas das persoas que acoden día a día ao instituto descoñezan o simbolismo do mosaico. Poderíanos comentar o seu significado?

   O mosaico pretende reunir os elementos máis característicos do mundo literario de Fole cun estilo plástico que poderiamos cualificar de cubismo sintético galego. Así, figuran elementos astronómicos (o sol, a lúa), animais (os lobos, a vaca) e vexetais (as árbores), sen esquecer a presenza humana.

   Curiosidade: Por que o autor utilizaba o pseudónimo de Neumandro?

   Neumandro é unha palabra constituída polos elementos gregos pneuma, que significa “moitas cousas relacionadas co aire” (sopro, alento, respiración, vento) mais tamén “espírito ou sopro divino”, e andro, que significa “home”. Por tanto, Fole trataba de dar a entender con tal pseudónimo que escribía dende a perspectiva dun home espiritual, cunha altura de miras allea ao materialismo vulgar.

   Cinco palabras que definan a Fole como escritor.
 
   Realista, costumista, misterioso, humorista, galego.

   Cinco palabras que definan a Fole como home.

   Humanista, bondadoso, leal, republicano, galeguista.

   Un consello para os estudantes que comezan un novo curso.

   O estudo é máis atractivo, pero tamén máis proveitoso, cando se realiza con amor e con humor.

   Un consello para o profesorado.

   O poeta é un mestre sen ira, verso de Luís Pimentel, gran amigo de Ánxel Fole.


Claudio Rodríguez Fer e Santiago Argüeso Galván, alumno de 1º de BAC, no despacho do poeta na Facultade de Humanidades de Lugo

Acceded a la entrevista en nuestra agenda:

http://es.calameo.com/read/0032776050faf13944b25?authid=JS8cvxuGHuiN